Czym są dobra osobiste i kiedy dochodzi do ich naruszenia?

Każdy człowiek posiada niezbywalne prawa i osobiste dobra, które podlegają szczególnej ochronie. Dotyczy to wszystkich, niezależnie od płci, wieku czy pochodzenia. Chodzi tu o wartości niemajątkowe, które stanowią o niepowtarzalności, nietykalności oraz integralności osoby z uwzględnieniem jej stanu fizycznego, samopoczucia psychicznego, cech i predyspozycji. Jakie to dobra, na czym polega ich naruszenie i z czym się ono wiąże?

Co zaliczamy do dóbr osobistych?

Jak już wspomniano, dobra osobiste dotyczą każdego człowieka i mają związek z jego niezależnym bytem, dobrostanem oraz godnością. Chodzi tu o podstawowe wartości, takie jak zdrowie, życie i wolność, których zakres i przesłanki ewentualnego naruszenia wydają się oczywiste. Nieco bardziej  problematyczne pod tym względem mogą być dobra osobiste związane z działalnością i twórczością człowieka w dziecinie nauki, sztuki czy wynalazczości.

Oprócz tego do katalogu dóbr osobistych zalicza się również indywidualne cechy i dane, takie jak nazwisko, pseudonim czy całokształt wizerunku. - Wylicza pracownik warszawskiej Kancelarii Radców Prawnych Mamczarek i Migdalska. - Ponadto, zgodnie z praktyką sądową i orzecznictwem w tym zakresie, za dobra osobiste można uznać swobodę sumienia, tajemnicę korespondencji oraz dobre imię.

Ochrona dóbr osobistych a ich naruszenie

Ze względu na niejednoznaczny charakter i szeroki zakres katalogu dóbr osobistych, identyfikacja przesłanek ich naruszenia nie zawsze jest prosta. Do oczywistych przykładów tego typu należy z pewnością spowodowanie uszczerbku na życiu lub zdrowiu, a także ograniczenie wolności drugiej osoby. Naruszeniem dóbr osobistych będą także zachowania godzące w dobre imię drugiego człowieka, pozbawiające go czci i godności – mogą to być pomówienia, obraza czy poniżanie. Mowa tu zatem o wszelkich działaniach bezprawnych i łamiących zasady współżycia społecznego, które prowadzą do krzywdy, czy to fizycznej, czy emocjonalnej, przy czym do jej udowodnienia nie wystarczy jedynie subiektywne odczucie. Aby stwierdzić naruszenie dóbr osobistych, zachowanie do tego prowadzące musi łamać obowiązujące zasady prawa i godzić w powszechnie przyjęte normy społeczne. Krótko mówiąc, pod uwagę bierze się tu kryteria obiektywne i opinię publiczną. Udowodnienie naruszenia dóbr osobistych ma swoje konsekwencje prawne. Osoba, której wyrządzono krzywdę, może domagać się po pierwsze zaniechania działań zagrażających dobrom osobistym, a po drugie usunięcia skutków ich naruszenia. Może to się odbyć np. poprzez sprostowanie informacji zamieszczanych w mediach i wystosowanie przeprosin. Ponadto korzystając z prawa ochrony dóbr osobistych, można zażądać zadośćuczynienia w formie określonej kwoty finansowej lub też zapłaty np. na cele charytatywne.