Jakie długi ulegają umorzeniu w wyniku upadłości konsumenckiej?

Jednym z założeń upadłości konsumenckiej jest umorzenie niezaspokojonych zobowiązań w toku postępowania upadłościowego. Z tego powodu wiele osób, które stały się niewypłacalne, ogłaszają upadłość, aby zyskać możliwość oddłużenia. Jednak czy upadłość konsumencka jest rozwiązaniem na pozbycie się wszystkich długów? Jakie długi można umorzyć w ten sposób? W jaki sposób umorzyć długi i o czym trzeba pamiętać?

Czym jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe, które do niedawna skierowane było wyłącznie dla osób prywatnych, nieprowadzących działalności gospodarczej. Po nowelizacji przepisów z dnia 24 marca 2020 roku upadłość gospodarczą mogą ogłosić także drobni przedsiębiorcy, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. W rozumieniu upadłości może się o nią ubiegać osoba niewypłacalna, czyli niebędąca w stanie regulować swoich zobowiązań od co najmniej 3 miesięcy. Upadłość konsumencka ma doprowadzić do częściowego lub pełnego oddłużenia osoby niewypłacalnej, przy jednoczesnym jak najpełniejszym zaspokojeniu wierzycieli z posiadanego przez daną osobę majątku.

W trakcie rozpatrywania wniosku badane są przyczyny niewypłacalności, jak choroba bądź utrata pracy oraz badane jest, czy dana osoba jest trwale niezdolna do spłaty swoich zobowiązań. Jeszcze przed wspomnianą nowelizacją z 2020 roku ogłoszenie upadłości konsumenckiej było niemożliwe, jeżeli osoba niewypłacalna niefrasobliwie korzystała z kredytów i pożyczek oraz doprowadziła w sposób umyślny do swojego zadłużenia. Obecnie konsument pozostaje niewypłacalny w sytuacji, gdy koszty utrzymania oraz spłata zadłużeń przerasta jego możliwości finansowe.

Jak przebiega postępowanie związane z upadłością konsumencką?

Celem upadłości konsumenckiej jest wyjście na finansową prostą i zatrzymanie rosnącej spirali zadłużeń, do której naliczane są kolejne odsetki. Całe postępowanie prowadzone jest jednym procesem sądowym. Na skutek upadłości konsumenckiej umorzone może być każde zobowiązanie pieniężne osoby niewypłacalnej. Wykonywany jest plan spłaty na podstawie jednego z czterech wariantów: na okres roku, dwóch lat, 36 miesięcy bądź od 36 do 84 miesięcy. Dotychczasowy majątek osoby niewypłacalnej przechodzi we władanie syndyka, przy czym dłużnik ma możliwość wykupu jedynie tych przedmiotów, które są mu niezbędne do codziennego funkcjonowania. Po sprzedaży majątku oraz wykonaniu planu spłaty (które w wyjątkowych okolicznościach mogą zostać pominięte) dochodzi do umorzenia pozostałych długów.

Po wydaniu pomyślnego postanowienia w przedmiocie wykonania planu spłaty wierzycieli, wobec osoby niewypłacalnej nie mogą być już wszczynane postępowania egzekucyjne, które dotyczą umorzonych zobowiązań. Dotyczy to oczywiście wyłącznie długów, które powstały przed momentem ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Trzeba jednak mieć na uwadze, że nie wszystkie długi mogą być umorzone na skutek niniejszego postępowania – tłumaczy nasz rozmówca z firmy windykacyjno-prawnej Inwest Inkaso.

Jakie długi mogą zostać umorzone dzięki upadłości konsumenckiej?

Nie ma znaczenia, czy osoba niewypłacalna posiada zobowiązania publicznoprawne, jak niezapłacone podatki, czy zobowiązania cywilnoprawne, jak niespłacone kredyty. Długi należy wykazać we wniosku o upadłość konsumencką oraz wnieść go do sądu upadłościowego. Rodzajów zobowiązań, które mogą być umorzone w toku upadłości, jest wiele. Umorzeniu podlegają m.in.:

• zobowiązania bankowe i pozabankowe,
• zaległości podatkowe,
• zobowiązania wynikające z uprzednio prowadzonej działalności gospodarczej,
• nieopłacone rachunki i opłaty mieszkaniowe,
• zobowiązania względem prywatnych osób.

Aby lepiej zrozumieć, które długi mogą być umorzone w toku upadłości, należy znać również te zadłużenia, których upadłość konsumencka nie obejmuje. W przeciwieństwie do tej pierwszej grupy, długi, których nie można w ten sposób umorzyć, stanowią zamknięty katalog i co do zasady, każde zobowiązanie, które się w nim nie znajduje, może zostać umorzone. Do takich zobowiązań należą:

• zobowiązanie powstałe po terminie ogłoszenia upadłości,
• wierzytelności, których umyślnie nie ujawniono,
• wszelkie należności alimentacyjne,
• renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa bądź śmierci,
• zobowiązania z tytułu orzeczonych przez sąd kar grzywny, zarówno zasądzone prawomocnym wyrokiem jak i kary porządkowe w trakcie postępowań,
• wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia bądź obowiązku naprawienia szkody,
• roszczenia o naprawienie szkody wynikające z wykroczenia bądź przestępstwa,
• należności zasądzone tytułem nawiązki orzeczone przez sąd jako środek karny

Jak ogłosić upadłość konsumencką i kiedy sąd może oddalić wniosek?

Aby ogłosić upadłość konsumencką, należy zacząć od wypełnienia stosownego wniosku. Należy w nim wskazać wszystkie swoje zadłużenia, kwoty oraz osoby bądź instytucje, którym jesteśmy dłużni. Trzeba również wypisać w nim wszystko to, co składa się na nasz majątek, czyli nieruchomości, samochody, papiery wartościowe czy sprzęt RTV i AGD, a więc wszystko to, co syndyk będzie mógł spieniężyć i przeznaczyć na poczet spłaty zadłużenia. Należy również podać ilość zgromadzonych pieniędzy, zarówno na rachunkach bankowych, jak i w gotówce. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające przyczyny niewypłacalności (możliwe jest także powołanie świadków). Ponadto do wniosku trzeba dodać rzeczowe i krótkie uzasadnienie wniosku, aby możliwe było zbadanie zasadności starań o upadłość konsumencką. Następnie wypełniony wniosek składa się w sądzie rejonowym, w którym znajduje się wydział dla spraw upadłościowych. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć jedynie dłużnik – wierzyciel nie ma takiego prawa.

Kolejnym etapem ogłaszania upadłości konsumenckiej jest rozpatrzenie wniosku przez sąd i jeżeli sprawa skończy się pomyślnie, wydaje decyzję o spieniężeniu majątku na poczet długów osoby niewypłacalnej, a egzekucje i naliczanie kolejnych odsetek zostają wstrzymane. Są jednak sytuacje, gdy sąd może oddalić wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości. Dzieje się tak, gdy w stosunku do osoby niewypłacalnej w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku:

• prowadzono już postępowanie upadłościowe, które zostało oddalone w całości lub jego części,
• prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli bądź plan spłaty nie został przez dłużnika zrealizowany,
• prowadzono postępowanie, które zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wierzycieli,
• ubieganie się przez dłużnika o ogłoszenie upadłości uznano za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.