Najczęstsze przyczyny sporów spadkowych

Ogłoszenie treści testamentu nierzadko prowadzi do powstania sporu między osobami uczestniczącymi w procesie dziedziczenia. Najbliżsi członkowie rodziny wchodzą ze sobą w konflikt o należny majątek i nie są w stanie dojść do porozumienia bez pomocy prawnika wyspecjalizowanego w prawie spadkowym; w niektórych przypadkach niezbędny może być nawet wyrok sądu. Jakie sytuacje najczęściej doprowadzają do sporów spadkowych?

Niesprawiedliwy podział majątku 

Najczęstszą przyczyną sporów spadkowych jest niesprawiedliwy, według niektórych członków rodziny, podział majątku. Uważają oni, że dziedziczona część spadku powinna być większa niż ta, która w rzeczywistości przypadła im w udziale. Argument o niesprawiedliwym podziale majątku podnoszą najczęściej najbliżsi członkowie rodziny zmarłego.

Spadkodawca ma pełne prawo do całkowitego pominięcia rodziny w testamencie i wskazania jako spadkobiercy osoby spoza kręgu rodzinnego. Najbliższym krewnym spadkodawcy przysługuje jednak zachowek, który chroni ich przed pominięciem w testamencie – wyjaśnia prawnik z Kancelarii Adwokackiej Pawła Świetlickiego w Suwałkach. Zachowek stanowi równowartość połowy majątku, który dana osoba odziedziczyłaby ustawowo. Wyjątkami są osoby trwale niezdolne do pracy oraz małoletni, którzy mają prawo do wyższego zachowku w wysokości 2/3 majątku przypadającego na mocy ustawy.

Podważenie testamentu 

Testament jest ostatnią wolą zmarłego, który decyduje o tym, kto i w jakiej części ma dziedziczyć po nim jego majątek. Jeśli jednak istnieją uzasadnione wątpliwości co do zdolności spadkobiercy do sporządzenia testamentu, możliwe jest jego podważenie. Może to doprowadzić do sporu pomiędzy spadkobiercami. Testament może zostać unieważniony, gdy został sporządzony:

• w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli,
• pod wpływem błędu, który spowodował, że treść testamentu jest inna, niż gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu,
• pod wpływem groźby.

Podważyć testament może każdy, kogo praw dotyczy wynik postępowania spadkowego. Podważony może zostać testament sporządzony własnoręcznie, jak również notarialnie. Podważenie testamentu sporządzonego notarialnie jest to znacznie trudniejsze, ponieważ notariusz jest zobowiązany do zadbania o to, aby osoba sporządzająca testament była świadoma i działała bez przymusu. Wówczas potrzebna może być pomoc prawna, której może udzielić adwokat specjalizujący się w prawie spadkowym. Pomoże on zebrać potrzebne dowody i sporządzić niezbędne pisma.

Inne częste przyczyny sporów spadkowych 

Jedną z częstych sytuacji skutkujących powstaniem sporu spadkowego jest niedostateczne zabezpieczenie bytu małżonka lub dziecka. Ma ona miejsce zwłaszcza wtedy, gdy spadkodawca umiera nagle i niespodziewanie w młodym lub średnim wieku. Najbliższa rodzina ma bowiem prawo do tego, aby po śmierci małżonka lub rodzica otrzymać odpowiednie zabezpieczenie na przyszłość.

Zdarza się, że krąg spadkobierców powiększa się niespodziewanie o kolejną osobę, która nie została uwzględniona w spadku. Chodzi tu zazwyczaj o dziecko zmarłego pochodzące spoza związku małżeńskiego. Według polskiego prawa takie dziecko ma identyczne prawa w zakresie dziedziczenia, jak dzieci ze związków małżeńskich, dziedzicząc po swoim biologicznym ojcu.

Może się również zdarzyć, że zmarły zapisał w testamencie, aby podziałem spadku zajęli się sami spadkobiercy. Przed działem spadku wszyscy spadkobiercy posiadają równe udziały w majątku wspólnym, jednak obowiązują ich ograniczenia w zakresie dysponowania majątkiem – każda decyzja wymaga zgody pozostałych spadkobierców. Często prowadzi to do powstawania poważnych konfliktów, które może rozwiązać tylko sąd.