Odpowiedzialność notariuszy w świetle prawa

Uprawianie zawodu notariusza związane jest z wieloma obowiązkami, o których nie wolno zapominać. W trakcie powoływania do rozpoczęcia wykonywania swoich powinności zawodowych w wyniku uzyskania potrzebnych uprawnień przyszły notariusz ślubuje wobec Ministra Sprawiedliwości, że będzie on w sposób odpowiedni, zgodny z treścią swojego oświadczenia, postępować we wszelkich sprawach natury zawodowej.

Tajemnica zawodowa spoczywająca na notariuszu

Każdy notariusz ma obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej i jest to jego szczególne zobowiązanie wobec klienta. Sama poprawność wykonywania jego obowiązków to jedno, drugie natomiast to zachowanie dla siebie tego, co usłyszał od klienta w czasie wykonywania czynności notarialnych – podpowiada ekspert z Kancelarii Notarialnej Łukasza Górskiego.

Informacje na temat praw i obowiązków notariusza, a w tym jego odpowiedzialności prawnej, czerpane są przede wszystkim z treści Ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie. W dokumencie tym znaleźć można między innymi wskazanie, że obowiązkiem zawodowym wszystkich notariuszy, niezależnie od tego, do której kancelarii notarialnej należą oraz jakie wykształcenie zdobyli, jest zachowanie tajemnicy zawodowej. Dowodzi temu na przykład art. 15 wyżej wymienionej ustawy, w którym mowa jest o treści ślubowania przyszłego notariusza, a brzmi ona następująco:

"Ślubuję uroczyście jako notariusz powierzone mi obowiązki wypełniać zgodnie z prawem i sumieniem, dochować tajemnicy zawodowej, w postępowaniu swym kierować się zasadami godności, honoru i uczciwości.".

Zgodnie z powyższym notariusz musi nie tylko postępować zgodnie z prawem i sumieniem, ale też dochować tajemnicy zawodowej, do czego jest zobowiązany w wyniku wygłoszonego ślubowania. Wskazuje też na to art. 17 poświęcony obowiązkom notariusza, w którego treści widnieje konieczność postępowania notariusza zgodnie z tym, co uprzednio ślubował. Wątpliwości nie pozostawia art. 18, zatytułowany „Obowiązek zachowania tajemnicy”:

 § 1. Notariusz jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne.

Odpowiedzialność karna, cywilna i dyscyplinarna

Oczywiście dochowanie tajemnicy zawodowej to niejedyny obowiązek każdego notariusza. Jego powinności tworzą znacznie dłuższą listę, przy czym składa się na nią przede wszystkim postępowanie zgodnie z prawem. Na notariuszu ciąży zarówno odpowiedzialność karna, cywilna, jak i dyscyplinarna. A przekonuje o tym treść między innymi tych fragmentów ustawy o notariacie:

Art. 49. [Odpowiedzialność notariusza za szkodę]

Notariusz ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnych na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym, z uwzględnieniem szczególnej staranności, do jakiej jest obowiązany przy wykonywaniu tych czynności.

Art. 50. [Odpowiedzialność dyscyplinarna notariusza]

Notariusz odpowiada dyscyplinarnie za przewinienia zawodowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawnych, uchybienia powadze lub godności zawodu […]

Jednak notariusz podlega nie tylko odpowiedzialności cywilnej i dyscyplinarnej. Ze względu na to, że jest on funkcjonariuszem publicznym, na co wskazuje Prawo o notariacie, w wyniku nadużycia swoich uprawnień może zostać nałożona na niego kara przewidziana w kodeksie karnym, między innymi w postaci pozbawienia wolności. W art. 231 kodeksu karnego czytamy:

§ 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Jak więc widać, odpowiedzialność notariusza jest ogromna, między innymi z tego powodu specyfika tego zawodu jest szczegółowo podyktowana przez prawo. Warto przy tym dodać, że notariusze są kontrolowani, ich praca podlega nadzorowi Ministra Sprawiedliwości. Każda więc osoba, która wykonuje czynności notarialne, jest sprawdzana pod względem poprawności realizowania swoich obowiązków zawodowych i można mieć pewność, że działa ona zgodnie z wolą swojego klienta i w trosce o jego interesy.