Rozwód od strony prawnej. Co warto wiedzieć?

Rozwód to wydarzenie, które budzi bardzo duże emocje i jest wielką zmianą w życiu dotychczasowych małżonków. Zakończenie małżeństwa wiąże się jednak nie tylko ze stresem i nierzadko bardzo trudnymi przeżyciami, ale również rodzi określone skutki prawne. Dotyczą one zmiany wzajemnych relacji majątkowych, ale również mogą wpłynąć na kwestie związane z opieką nad dziećmi czy możliwością wystąpienia z pozwem o świadczenie alimentacyjne – wyjaśnia przedstawiciel kancelarii adwokackiej adwokat Moniki Kaweckiej, która specjalizuje się w prawie rodzinnym.

Rozwód jest orzekany przez sąd po przeprowadzeniu postępowania, w ramach którego skład orzekający bada czy między małżonkami doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Chodzi tu o sytuację, w której małżonków przestały łączyć więzi emocjonalne oraz wspólne sprawy związane z codziennym życiem czy planowaniem przyszłości. Dodatkową przesłanką niezbędną do orzeczenia rozwodu jest to, by rozkład pożycia miał charakter trwały. Sąd musi więc dojść do przekonania, że nie istnieje możliwość, by małżonkowie ponownie się do siebie zbliżyli.

Z pozwem o orzeczenie rozwodu może wystąpić tylko jedno z małżonków albo oboje. Trzeba jednak pamiętać, że nawet zgodność małżonków co do żądania rozwodu nie obliguje sądu do jego orzeczenia. Istotne jest wyłącznie badanie przedstawianych sądowi argumentów.

Na wniosek małżonków sąd może podczas prowadzenia sprawy zbadać, z czyjej winy doszło do rozkładu pożycia małżeńskiego. Sąd może wówczas przeprowadzić tzw. rozwód z orzekaniem o winie. Za winnego rozkładu pożycia może być uznany jeden z małżonków lub oboje. W przypadku braku wniosku sąd nie zajmuje się tą kwestią.

Podczas składania pozwu rozwodowego małżonkowie mogą również wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego, jednak trzeba pamiętać o tym, że sąd ma obowiązek unikać czynności, które mogłyby prowadzić do przedłużania postępowania, w związku z czym wniosek tego typu może nie zostać uwzględniony.

Co wiąże się z orzeczeniem rozwodu?

Z chwilą orzeczenia przez sąd rozwodu małżeństwo przestaje istnieć. Oznacza to szereg skutków prawnych, z których najważniejsze dla małżonków są zwykle kwestie związane ze sprawami majątkowymi, alimentami oraz zasadami opieki nad wspólnymi dziećmi.

Rozwód sprawia, że dotychczasowy majątek wspólny małżonków przestaje istnieć i konieczny jest jego podział. Co do zasady majątek wspólny jest dzielony na dwie połowy, ponieważ ustawodawca zakłada, że wkład małżonków w istnienie małżeństwa, a tym samym pomnażanie majątku jest równy. Nie ma przy tym znaczenia fakt, czy pracą zawodową zajmowali się oboje małżonkowie, czy tylko jedno z nich. W istniejącym systemie prawnym prowadzenie domu czy opieka nad dziećmi lub innymi krewnymi jest uznawana za równie istotne.

W szczególnych okolicznościach dopuszczalny jest jednak nierówny podział majątku wspólnego. Żeby było to możliwe, muszą być jednocześnie spełnione dwa warunki. Wnioskodawca musi w takim przypadku wykazać, że istnieją ważne powody dla odmiennego podziału majątku po rozwodzie, a jednocześnie udowodnić, że współmałżonek uporczywie nie przyczyniał się do powiększania majątku wspólnego, mimo, iż miał taką możliwość.

Rozwód oznacza również możliwość ubiegania się o przyznanie alimentów od byłego współmałżonka. W przypadku rozwodu bez orzekania o winie albo rozwodu, w ramach którego obie strony zostały uznane za winne rozkładu pożycia, o alimenty może wystąpić każde z małżonków. Jest to jednak skuteczne jedynie wówczas, gdy małżonek, który chce uzyskać alimenty, popadnie w niedostatek. Oznacza to konieczność wykazania, że nie ma środków wystarczających na zaspokajanie najważniejszych potrzeb: opłat za mieszkanie, media, jedzenie czy lekarstwa.

W przypadku rozwodu z orzekaniem o winie o alimenty może wystąpić jedynie małżonek uznany za niewinnego. Powodem przyznania mu alimentów może być pogorszenie się wskutek rozwodu jego sytuacji materialnej. W praktyce może to oznaczać np. pogorszenie się stopy życiowej małżonka o niższych dochodach.

W trakcie postępowania rozwodowego lub po jego zakończeniu małżonkowie mogą również domagać się przyznania im praw do opieki nad dzieckiem, prawa do kontaktu z dzieckiem, a także m.in. ograniczenia praw rodzicielskich drugiego z małżonków. Często w wyniku rozwodu były współmałżonek, z którym przebywa dziecko, występuje z pozwem o przyznanie alimentów na jego utrzymanie. Warto pamiętać, że zgodnie z przepisami oboje rodzice mają obowiązek łożenia na utrzymanie dziecka i zaspakajanie jego potrzeb, a także do brania udziału w jego wychowaniu.